Ogen voor portrettekeningen

Je hebt niks aan super realistische ogen voor een portret.

Ogen in een portrettekening zijn niet even makkelijk. Alleen al omdat ze vaak zo klein zijn. Meet maar na op jouw eigen tekeningen, gemiddeld genomen 3 tot 4 cm lang en dan heb je het wel gehad.

Logisch, groter betekent al snel een vierkante meter portrettekening. Je ziet het zo vaak op internet, super realistische ogen met potlood. Check dan even op welk formaat ze zijn getekend…….

Super realistische ogen leren tekenen is leuk maar voor een portrettekening tijdverspilling.

In dit artikel leer je realistisch ogen tekenen die je in een portret gebruikt. Wat toch een wereld van verschil is met de video’s op Youtube. De kernvraag is: ‘Hoe teken je op zo’n kleine ruimte ogen met alle details die je ziet?‘

Een overzicht van de inhoud:

• Niet alles tekenen
• – Wit is realisme
• – Ruimte voor eigen invulling
• – Houd toonwaarden simpel
• De uitstraling van ogen
• – Wat je doet met schaduwen
• – Lijnen gebogen of hoekig
• – Conclusie

Niet alles tekenen

Het formaat dicteert wat je wel en niet tekent. Maar als de ruimte om te tekenen te klein is kun je iets wel suggereren. ‘Ehh? Het lijkt of het er wel is maar je tekent het niet?’ Precies!

Neem de wenkbrauwen. Kun je elk haartje tekenen? Een meter bij een meter portret: ja. Maar je hebt een microscoop nodig als je op 30 x 40 cm tekent. En…dan lijkt het nog veel minder echt.

Wit is realisme

Het wit van het papier wordt meestal onderschat of slecht gebruikt. Terwijl het dé manier is om met minder tekenen ogen heel realistisch te laten lijken.

De reflecties in de ogen maken of breken realisme. Ik maak ze meestal net iets groter dan je ze op de referentie foto ziet. Omdat we een foto nu eenmaal anders bekijken dan een tekening. Het lijkt onlogisch maar de manier waarop we een foto bekijken, en die haast automatisch als echt ervaren, gaat niet op voor een tekening.

Wat ik ook ontdekte is dat wanneer je meer licht in en rond de ogen tekent het eerder echt lijkt dan wanneer je precies de foto natekent. Natuurlijk heeft dat ook met stijl te maken. De manier waarop je tekent. Maar als mensen naar een portrettekening kijken zien ze als eerste (onbewust) de ogen.

Ruimte voor eigen invulling

Wanneer 10 mensen een boom tekenen: krijg je dan 10 dezelfde bomen? Zo kun je dat ook met ogen tekenen. Die delen die je weglaat vullen mensen onbewust en automatisch aan.

Omdat hoe een oog eruit moet zien vast geprogrammeerd staat in ieders geheugen. De globale overeenkomsten zijn voor ieder gelijk, maar de invulling van details zijn juist persoonlijk.

Hoe dit werkt kun je testen door een oog te tekenen zonder de lichtreflecties. En een ander er naast te leggen met reflecties. Vraag dan welke ze het mooiste vinden.

Houd toonwaarden simpel

Ook in ogen zitten veel toonwaarden. Ga je ze allemaal tekenen krijg je een onnatuurlijke indruk. Ik zet ze om naar 3: Zwart, grijs en wit. Dat is het.

Daar stem ik mijn materiaal ook op af: houtskool voor zwart, 3B voor grijs en het papier zelf voor wit. Alle andere eventueel nodige toonwaarden, zoals het oogwit, maak ik met een doezelaar.

Heel kort is mijn werkwijze:

• De opzet met een b potlood
• Van tevoren aangeven wat wit moet blijven
• Alles wat zwart wordt met houtskool tekenen
• De rest invullen met 3B potlood en de wimpers die niet in de schaduwen vallen met 3B

De uitstraling van ogen

Ah, het gebied van de echte kunst. Gevoel in een tekening leggen. Vaag. Jazeker. Of niet? Wil je weten hoe jij gevoel legt in een tekening? Teken iemand van wie je houdt en teken daarna iemand aan wie je een hekel hebt. 10 tegen 1 dat je verschil ziet.

Wat maakt emotie in een beeld? Als je over een portret, een gezicht praat, ja, de uitdrukking. Maar hoe krijg je dat voor elkaar in enkel de ogen? Kun je ogen uitdrukking geven? En dat op zo’n klein oppervlak als 3 tot 4 cm?

Om dat te leren is vraag 1: wat maakt emotie en sfeer in een beeld? Het antwoord: licht! Daarom is de vorige paragraaf zo belangrijk: contrast.

Wat je doet met schaduwen

Sfeer en emotie met toonwaarden is goed opletten wat je met de schaduwen doet. Hieronder 2 experimenten die ik maakte uit 2013

Lijnen gebogen of hoekig

En er is nog eentje: lijnen. Hoekige lijnen of ronde lijnen maken een wereld van verschil.

Conclusie

De meeste ‘hoe teken ik een oog tutorials’ op internet geven veel teveel details waardoor je er niks aan hebt als je een oog voor een portret tekent.

• Die ogen tekenen tutorials op Youtube en internet zijn meestal getekend op een groot formaat, waardoor je meer detail kwijt kunt. Maar dat zou al snel een vierkante meter portret worden.
• Sfeer en gemoedstoestand bepalen doe je met licht. Daar stem je ook het materiaal wat je gebruikt op af.
• Wat je wel en niet tekent is een keus die moet vanwege het kleine oppervlak. Maar je hoeft iets niet echt te tekenen om het er te laten zijn……..je kunt het ook suggereren. Net als je aan het begin leest met wenkbrauwen.
• Nog een manier om fijne (kleine) details te tekenen is: ze helemaal niet tekenen….zie de foto

Dit is het oog wat je helemaal klaar zag in de paragraaf: ‘Wit is realisme.’ Die kleine details (bij de pijlen) maakte ik door eerst met een 4H potlood groefjes in het papier te maken.

Waar groeven zijn komt geen wit. Lukt alleen bij voldoende dik papier 160 grams, 360 grams. De toonwaarde van de groeven kun je ook nog kiezen. Gum je de 4H lijntjes weg, dan houd je wit over. Vallen ze meer op.

In Net Echt – online tekenen met Paul Bakker ga je ook groeven in het papier maken niet alleen voor kleine details maar ook voor losse haren. In de video’s laat ik je precies waar je op let als bezig bent. Zodat je bijvoorbeeld voorkomt dat de losse haren die je wilde op dikke sliertjes lijken.

Als je dat met een 9H potlood doet en je zet de punt er recht in kun je zomaar dwars door je papier heen knallen. Als je dat na een paar uurtjes tekenen hebt zeg je misschien wel niet zulke fraaie dingen…